De waarde van veilig gehecht zijn

Nadat we in de vorige blog https://www.mirjamkarssen.nl/ontdek-het-speelse-creatieve-kind-in-jou/ stil hebben gestaan bij het innerlijke kind en het speelse, creatieve kind, gaat het in deze en de volgende blog over hechting. Eerst wil ik graag met je stil staan bij de waarde van veilig gehecht zijn. Want het is van grote waarde en een Zegen als je veilig gehecht bent. En helaas is het niet maar zo vanzelfsprekend dat je vanaf het prille begin veilig gehecht raakt en je kunt hechten aan je ouders of verzorgers én je ouders of verzorgers zich kunnen hechten aan jou. In mijn werk als therapeut is het bij de start van een proces van belang om altijd eerst samen te ontdekken of je vroeger veilig genoeg gehecht bent of niet en hoe dat z’n uitwerking heeft in het hier en nu en misschien ook verband houdt met de hulpvraag.

De hechtingstheorie

De hechtingstheorie maakt duidelijk hoe je als kind leert om je veilig en op je gemak te voelen. Veilig en op je gemak bij jezelf en bij anderen. Dit maakt het mogelijk om nieuwe situaties en gebeurtenissen aan te gaan, ook relaties aan te gaan en te kunnen onderhouden, en tegelijk in de basis, in jouw zijn, een vertrouwen te ontwikkelen. Kort gezegd als je van kleins af aan veilig gehecht raakt komt dat mede doordat je ouders je het gevoel geven dat je goed bent, dat ze blij met je zijn, gewoon zoals je bent. Wat je ook doet, hoe jij je ook voelt. Een onvoorwaardelijke liefde voor jou. Je bent en voelt je waardevol om wie je bent en niet in de eerste plaats om wat je presteert. Onlangs hoorde ik dat na onderzoek duidelijk is geworden dat ongeveer 65% van de wereldbevolking veilig gehecht is. Maar dat betekent dat 35% onveilig gehecht is.

Alles wat ouders doen om vertrouwen en veiligheid te geven en hun aanwezigheid te laten zien en voelen helpt mee aan een veilige hechting. En dat zit hem vaak juist niet in de grote dingen maar in de kleine dingen. Aanraking, lichaamstaal, verbinding die zichtbaar en voelbaar wordt.

Alles wat ouders doen om vertrouwen en veiligheid te geven en hun aanwezigheid te laten zien en voelen helpt mee aan een veilige hechting. En dat zit hem vaak juist niet in de grote dingen maar in de kleine dingen. Aanraking, lichaamstaal, verbinding die zichtbaar en voelbaar wordt. Tegelijk is het daarin ook zo, en heel gezond, dat je als kind leert dat je ook even zonder dat vertrouwen, die veiligheid en aanwezigheid kunt.  Alleen of in aanwezigheid van anderen dan je ouders. Je twijfelt bij een korte afwezigheid van ouders dan zeg maar niet erover of je wel veilig bent, of de ander wel is te vertrouwen of je wel de moeite waard bent. Het is autonomie wat zich dan ontwikkelt in jou. Maar als er te vaak, of veel te weinig of helemaal geen vertrouwen, veiligheid en aanwezigheid wordt geboden aan het kind, gaat dit uitwerken in de hechting en kan er een onveilige hechting ontstaan.

Gelukkig is het niet bij voorbaat al zo dat als je onveilig gehecht bent je niet alsnog het goede en waardevolle van een veilige hechting voor de rest van je leven moet missen.

Een onveilig gehecht zijn heeft als je volwassen wordt invloed op je zelfbeeld, op je zelfvertrouwen, maar ook hoe gevoelig je bent voor stress en spanning en ook de manier waarop je met je relaties omgaat. Anders gezegd, als je veilig gehecht bent ervaar je meer vertrouwen in jezelf en vertrouwen in de ander. Je kunt je gevoelens en behoeften uiten en ook bijvoorbeeld intimiteit in relaties als goed of prettig ervaren.

Gelukkig is het niet bij voorbaat al zo dat als je onveilig gehecht bent je niet alsnog het goede en waardevolle van een veilige hechting voor de rest van je leven moet missen. Het is regelmatig wel een lange weg van therapie en een vertrouwd raken met, maar Goddank is het voor heel veel onveilig gehechte mensen alsnog mogelijk bekend te raken met een veilige hechting.

Drie vormen van onveilige hechting

Kort wil ik de drie vormen van onveilige hechting benoemen. Want binnen de 35% van de wereldbevolking die onveilig gehecht is, is die 35% weer onder te verdelen in drie groepen van onveilige hechtingsvormen.

De eerste is een angstige hechting. Je hebt dan te weinig die onvoorwaardelijke liefde, dat vertrouwen, die verbinding, oprechte aandacht, enzovoort, ontvangen en ervaren. Je gaat dan als kind je best doen om dat alsnog te ontvangen, je gaat hard werken om alsnog de aandacht te krijgen. Dan krijg je het misschien alsnog wel, maar meer als een beloning, je moet er dan eerst wat voor doen. Je gaat denken dat het aan jezelf ligt, je weet niet waar je aan toe bent, en je hebt behoefte aan bevestiging, aandacht en steun. Je voelt je lang niet altijd veilig. En met lang niet altijd veilig bedoel ik dan niet gelijk dat je bang bent voor grote gevaren maar dat je je niet veilig in en met jezelf voelt, niet gerust, niet ontspannen en vrij jezelf kunnen zijn.

De tweede is een vermijdende hechting. Die kan groeien als je wacht op liefde, aandacht, vertrouwen en veiligheid maar moeder en/of vader geeft het niet. Je maakt dan veelal of in ieder geval veel te veel deze situaties mee waardoor je in een soort van gedwongen autonomie terecht komt. Er groeit bijvoorbeeld de overtuiging: ‘De anders is er niet voor mij, dan moet ik het maar alleen doen.’ ‘Of ik kan beter maar niet voelen en het alleen doen.’ Er kunnen overtuigingen groeien als: Ik ben onveilig. Ik ben niet de moeite waard. Ik moet niet voelen. Enzovoort. Opvallend is dat je zelf ontkent dat je alleen bent, je veel controle nodig hebt en je jezelf onafhankelijk opstelt.

De derde is een gedesorganiseerde hechting. Deze groeit als er misschien af en toe wel wat zorg en aandacht is maar dit wordt afgewisseld met verwaarlozing, misbruik of vernedering. Ook hierin wordt je te vroeg gedwongen tot een autonomie. Over jezelf ga je geloven dat je in gevaar bent, dat je niemand kunt vertrouwen en jezelf niet de moeite waarde bent. Als kind kun je al jong denken: ‘Ik ben een slecht kind en had beter niet geboren kunnen worden.’ Je wordt veel en veel te vroeg aan jezelf overgeleverd. Voor jou kan de wereld en ook het leven verwarrend en heel ingewikkeld zijn.

Dit zijn korte samenvattingen van de drie vormen binnen onveilige hechting. Misschien herken je je wel in één of meerdere, of herken je een aantal dingen van jezelf.

Het maakt hoop ik duidelijk dat een veilige hechting van groot belang is voor de verdere ontwikkeling naar en in volwassenheid. Ten opzichte van je zelfbeeld, je relaties met anderen en ook de relatie met God. Vooral die laatste heeft al heel lang mijn interesse en daar hoop ik in mijn volgende boek ook aandacht aan te geven. Want als het als kind moeilijk is om bijvoorbeeld je ouders te kunnen vertrouwen, je weinig troost van hun hebt ervaren, enzovoort. Hoe moeilijk kan het dan zijn God, die niet eens zichtbaar en tastbaar is, te kunnen vertrouwen en als een troostende God te kunnen zien en ervaren.

Het gaat in deze blog dus niet over of je gehecht bent maar hoe je gehecht bent. En hoe je ook gehecht bent ik hoop dat je duidelijk hebt voor jezelf of duidelijk gaat krijgen dat het een hele normale en terechte behoefte is om geaccepteerd te worden door de mensen die dicht om je heen staan. Om zorg en aandacht te ontvangen voor jezelf. Om geliefd te zijn. Iedereen wil ten diepste zich geliefd voelen, geaccepteerd worden.

Ik geloof dat we door God zijn bedacht, gewild en geliefd. Dat we door Hem gemaakt zijn voor relatie, voor verbinding. En dat het in de eerste jaren van je leven bedoeld is dat onvoorwaardelijke liefde van je vader en moeder, zichtbaar en voelbaar wordt.

Door God bedacht, gewild en geliefd

Ik geloof dat we door God zijn bedacht, gewild en geliefd. Dat we door Hem gemaakt zijn voor relatie, voor verbinding. En dat het in de eerste jaren van je leven bedoeld is dat onvoorwaardelijke liefde van je vader en moeder, zichtbaar en voelbaar wordt. God zelf is daar, ook door wie Jezus is, een groot voorbeeld in. Ik ken geen groter, geen grootser, voorbeeld. Een voorbeeld wat mij hierin enorm heeft geholpen en van waaruit ook de novelle Sleutel is ontstaan.

Het ingewikkelde van onveilig gehecht zijn is dat je al jong jezelf gaat aanpassen en je eigenlijke bestaansgrond, stukjes van jouw oorspronkelijke ‘zijn’, kwijt raakt. Maar daarmee verlies je ook contact met je eigenlijke gevoelens en innerlijke behoeften. Ben je veel meer bezig met dat wat om je heen gebeurt. Je gaat hard werken om alsnog waardering en acceptatie te voelen, dat wat je vroeger zo hebt gemist. Op deze manier wordt het een soort van overleven waarin je na verloop van jaren zal vastlopen. Je raakt depressief, of voelt je bijvoorbeeld vaak angstig. Vind vriendschappen ingewikkeld, en ook je huwelijksrelatie kan dan moeiten geven.

Ik kan me voorstellen dat als we hier zo bij stil staan en ik dit zo duidelijk mogelijk woorden probeer te geven, het best wel wat zware kost is en dat je maar zo bepaald wordt bij jouw eigen hechting, jouw eigen patronen die zijn ontstaan om jezelf staande te houden. Daarom wil ik nog een keer herhalen dat het Goddank voor heel veel onveilig gehecht mensen mogelijk is, ook al is dat soms een lange weg, alsnog bekend te raken met een veilige hechting.

Want verbinding met de ander kan niet eerder ten volle ontstaan als je je ook met jezelf kunt verbinden. 

Een kernwoord daarin is verbinding. Je leren of meer leren verbinden. Dan bedoel ik niet als eerste je kunnen en durven verbinden met de ander. Want verbinding met de ander kan niet eerder ten volle ontstaan als je je ook met jezelf kunt verbinden. En verbinden met jezelf gaat dan onder andere over, jezelf als volwassene verbinden met jouw innerlijke kind en de opgelopen tekorten of lege plekken, en daar zorg voor gaan dragen.  Maar het verbinden met jezelf gaat ook over, in het hier-en-nu tijd en ruimte voor jezelf innemen, gaan ontspannen, je verbinden met je lichaam, met je hart, met de gedachten in je hoofd. Zo kom ik ook bij wat tools en tips voor vandaag.

Tools en tips voor vandaag.

• Om je te verbinden met jezelf, of meer hierin te groeien, is leren ontspannen belangrijk. En als je naar de vorige podcasts hebt geluisterd weet je dat als eerste een rustige ademhaling, waarbij je langer of langzamer uitademt, als eerste stap belangrijk. Vervolgens kun je dan een bodyscan doen waarbij jezelf je van top tot teen bij langsgaat en elk lichaamsdeel aanspant en ontspant.
• Een tweede stap is vervolgens stil worden of focussen en bijvoorbeeld na deze podcast of het lezen van de bijbehorende blog eens bij jezelf na te gaan wat er over blijft hangen aan gedachten in je hoofd, aan gevoelens en emoties in je hart, en wat je eventueel aan spanning of sensaties voelt in je lichaam.
• Een derde stap is één daaruit te pakken. Dus één gedachte, of een emotie die je opmerkt, of een gespannen plek in je lichaam. Waar je rustig ademend met aandacht en acceptatie betrokken bij blijft. Ik weet niet of je in God gelooft, maar je kunt ook Hem erbij betrekken met Zijn liefde voor jou. Wie is Hij dan hierin, wat zijn Zijn woorden, Zijn waarheid, kun je die ontvangen? Hoe voelt dat dan?

En ontspan vooral. Jij bent het die als de volwassene van nu je verbindt met dat wat in jou leeft. Liefdevol, zonder oordeel, gewoon er mee mogen zijn.

Als je hier meer over wilt leren en je er meer mee wilt oefenen raad ik je aan het boek Groeikracht aan te schaffen. Over een aantal weken komt ook mijn nieuwe website online waarin je ook delen uit Groeikracht gratis kunt downloaden, net als een luisteroefening en ook een ontspanningsoefening. Wil je deze blog ook nog eens beluisteren dan kan dat via de podcast Route Levenslust https://soundcloud.com/user-79354976/de-waarde-van-veilig-gehecht-zijn

De volgende keer zal ik stilstaan bij hoe hechting en onveilige hechting doorwerkt naar jezelf, in je relatie met God en ook in je eigen relatie met je man/vrouw/vriend/vriendin. Dit ook als een van aanloopje naar de vier podcasts die daar weer op volgen waarin het gaat over seksualiteit en intimiteit binnen een liefdesrelatie.

Ik hoop je volgende week weer als lezer of luisteraar te begroeten en tot die tijd wens ik jou alle goeds, en dat je voeten mogen gaat waar je hart wil zijn.