Hoe jouw gehecht zijn doorspeelt in de relatie

In de vorige blog stond ik stil bij de waarde van een veilige hechting, en heb ik wat meer uitgelegd over de vier hechtingsstijlen. Veilig gehecht zijn, een angstig gehecht zijn, een vermijdend gehecht zijn en een gedesorganiseerd gehecht zijn. Je kunt er hier naar luisteren https://soundcloud.com/user-79354976/de-waarde-van-veilig-gehecht-zijn

We gaan in deze blog stilstaan bij hoe een onveilige hechtingsstijl door kan werken in relaties. De relatie met jezelf, met God en met de ander. Je man/vrouw, vriend/vriendin.

Misschien denk je; relatie met mijzelf? Wat moet ik me daar bij voorstellen. Ik bedoel daar zoveel mee als; hoe je naar jezelf kijkt, hoe jij in de innerlijke dialoog jezelf benaderd met woorden, of jij je kunt verbinden met je gevoelens en emoties, maar ook of je lijfelijk kunt voelen. En eigenlijk begint het daar in ieder jong leventje, vanaf dat je net geboren bent, als eerste mee. Al vanaf je geboorte is fysieke aanraking, skin-to-skin contact, essentieel voor de verbinding tussen moeder en kind. Dit is een belangrijk onderdeel van de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind. Ook op latere leeftijd blijft dat skin-to-skin contact belangrijk. Als we dan nu ook nog eens gedwongen worden, vanwege de maatregelen rondom Corona, om sociale en fysieke afstand te bewaken, kun je je vast voorstellen dat dit je als mens niet goed doet.

Al vanaf je geboorte is fysieke aanraking, skin-to-skin contact, essentieel voor de verbinding tussen moeder en kind. Dit is een belangrijk onderdeel van de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind. Ook op latere leeftijd blijft dat skin-to-skin contact belangrijk.

Ik merk in mijn praktijk dat mensen die onveilig gehecht zijn het aan de ene kant ook wel rustig en prettig vinden, want ze hoeven het contact niet aan te gaan. Wat heeft te maken met dat ze nog niet hebben ervaren wat en hoe goed sociaal en fysiek contact kan zijn, het voelt eerder onveilig. Of de mensen die werken aan hun onveilige hechting waren in hun proces aan het groeien van een onveilige naar veilige hechting en toen kwamen ineens de maatregelen. Waardoor ze niet meer de ruimte voelen om te mogen luisteren en reageren op hun behoeftes aan nabijheid, lichamelijk contact, verbinding, enz.

Maar deze periode is ook voor de veilig gehechte mensen geen gezonde periode want gedwongen fysieke en sociale afstand kan negatieve gevolgen hebben voor je gezondheid…dit nieuwe normaal is gewoon niet normaal en zal het ook nooit worden, er kan eenzaamheid ontstaan, depressie, slapeloosheid, en meer. 

Maar deze periode is ook voor de veilig gehechte mensen geen gezonde periode want gedwongen fysieke en sociale afstand kan negatieve gevolgen hebben voor je gezondheid. Je bent constant bezig met het niet oplopen en verspreiden van infectie en kan angstig worden, er ontstaat verwarring; want dit nieuwe normaal is gewoon niet normaal en zal het ook nooit worden, er kan eenzaamheid ontstaan, depressie, slapeloosheid, en meer. Door alle huidige omstandigheden wordt het er niet makkelijker op je je te verbinden met jezelf. Met alles wat je denkt, met je hart en met je lichaam. Terwijl dat nu voor iedereen, en voor sommigen nog meer, zo broodnodig is. We zijn gemaakt voor relatie, voor verbinding, voor elkaar in de ogen kijken, elkaar aanraken en voelen.

Een onveilig gehecht zijn heeft dus ook een negatieve werking op de relatie met jezelf. Je kunt vaak  geplaagd worden door een kritische stem die jou naar beneden haalt als je iets gepresteerd of gedaan hebt. Het zou maar zo de stem van je vader of moeder, of van iemand uit je nabije omgeving kunnen zijn. Als je te weinig of helemaal niet getroost, gedragen, gesteund bent, ook lijfelijk, door je moeder en vader, hoe moeilijk kan het dan zijn om naar jezelf toe geruststellende woorden te spreken, of jezelf te bemoedigen. Laat staan dat je dat van een ander aan kunt nemen of werkelijk kunt ontvangen.

Jouw hechtingsstijl speelt ook door in de relatie met God, met Jezus, met de Heilige Geest. Als je genoeg veilig gehecht bent, ken je het gevoel van getroost worden, gesteund worden, onvoorwaardelijk geliefd zijn, aangemoedigd worden, enzovoort. Dan kun je herinneringen ophalen waarin je je moeder en vader dat ziet doen, voelt doen – lijfelijk, hoort doen. Dit maakt het geloven in een God, een Hemelse Vader, Jezus zoals die op aarde leefde, eenvoudiger. En dan bedoel ik dat het basisvertrouwen groot genoeg is, vanwege al die ervaringen die in jou, in je systeem, in je lichaam, zitten opgeslagen, groot genoeg is om te kunnen en te durven vertrouwen op God. Op God, op Jezus, die je niet eens ziet, niet kunt aanraken, niet echt kunt horen aan Zijn stem.

Dit maakt tegelijk vast duidelijk dat het in een onveilig gehecht zijn veel moeilijker is. Want wat zegt het jou als je hoort over Jezus die zegt laat de kinderen tot Mij komen en verhinder ze niet. Het mooie beeld van een kind bij Jezus op de knie, Zijn hand op het hoofdje van een ander kind. Wat zegt het jou, als je dat nooit , of in ieder geval te weinig, hebt ervaren? Te weinig referentiekader hierin hebt?

Hoe vaak wordt er gezegd: Vertrouw op God, of in wat oudere woorden: Werp al uw bekommernissen op Hem? Als je als kind door een onveilig hechting juist dat kunnen vertrouwen hebt moeten missen, je niet een veilig thuis hebt ervaren, en juist al heel jong hebt geleerd dat je eigenlijk alleen jezelf kunt vertrouwen, dat niemand echt te vertrouwen is….hoezo kan je dan je bekommernissen op hem werpen. Alles bij God leggen? Het loslaten.

Uit onderzoek is ook gebleken dat geloofskeuze mede afhankelijk is van de hechtingsstijl. Dus stel je voor dat jouw ouders gelovig waren maar jou niet een veilig thuis, een veilige haven, hebben kunnen bieden. Te weinig er waren met goede woorden, onvoorwaardelijke liefde, enzovoort. Dan kan dat maken dat je juist kiest om niet bij die kerk te blijven, of zelfs God vaarwel te zeggen. Omdat de lege plekken, de pijn, het gemis, gelinkt wordt aan jouw ouders die zo opgingen in die kerk, in die afgeschilderde God. Dus ga je op zoek naar een andere kerk, of zelfs een ander geloof, of sluit je aan bij een hechte geloofsgroep.

Wat mijzelf in het verleden erg heeft geholpen is alsnog de lege plekken voeden en vullen vanuit een therapeutisch proces met aandacht, lichamelijk contact, verbinding, liefde, trouw en meer. Daardoor heen kwam er ook ruimte om Jezus te kunnen gaan vertrouwen. Het hielp mij om Hem voor te stellen in wie Hij op aarde was, als mens, lijfelijk aanwezig, en me voor te stellen hoe en wie Hij zou zijn als Hij nu op aarde zou zijn onder de mensen, bij mij. Als je de novelle Sleutel hebt gelezen, begrijp je vast nog beter, waarom het helpend is om Jezus dan als het ware zo dichtbij in het leven van nu, de ruimte te geven, die Hem toekomt.

Als je onveilig gehecht bent is het heel begrijpelijk en verklaarbaar dat je als volwassene het lastig vindt om mensen te vertrouwen. Dit heeft onder andere te maken met de manier waarop je ouders vroeger konden reageren.

Als derde heeft een onveilige hechting ook uitwerking op je relatie. Even tussen haakjes, het is niet zo dat als je gezegend bent met een veilige hechting dat je nooit geen relatieproblemen zal tegenkomen, om weer een en ander in balans te trekken. Maar als je onveilig gehecht bent is het heel begrijpelijk en verklaarbaar dat je als volwassene het lastig vindt om mensen te vertrouwen. Dit heeft onder andere te maken met de manier waarop je ouders vroeger konden reageren. Je kunt te weinig aandacht hebben gekregen, of je kreeg veel negatieve aandacht of onvoorspelbare aandacht. Dat maakt dat je niet maar zo een vertrouwen opbouwt naar de andere mensen om je heen. Vaak creëer je juist afstand tot de ander of je klampt je juist teveel aan de ander vast. Het kan ook maken dat je niet in jezelf gelooft of bijvoorbeeld bang bent om te verliezen in de breedste zin van het woorden. Als je zo een relatie aangaat, in een relatie stapt dan kan dat bijvoorbeeld de volgende problemen geven:

Het kan bijvoorbeeld maken dat er een soort van knipperlichtrelatie ontstaat waarin het een aantrekken en afstoten is. Het kan bijvoorbeeld maken dat je schijnboor kil en koel een punt achter de relatie zet maar daarop volgende je ineens alles uit de kast haalt om de relatie weer herstelt te krijgen. Hierin speelt bindingsangst een rol.

Een ander voorbeeld van een probleem kan zijn dat je altijd intiem contact probeert te vermijden. Hierdoor kan je partner nooit een hechte band opbouwen met jou. Het kan voor jou prima voelen, maar voor je partner niet omdat die graag meer binding wil ervaren en dicht bij je kunnen zijn. Ook hierin speelt bindingsangst en rol.

Nog een ander voorbeeld is dat je vooral gericht bent op jezelf, bezig bent met jezelf. Je vraagt je af of je wel genoeg aandacht en steun krijgt van je partner. Je bent geneigd je aan je partner vast te klampen en kunt snel jaloers zijn. Als dingen niet lekker lopen ben je ook geneigd om het allemaal op jezelf te betrekken. Hierin speelt verlatingsangst een rol.

Daarbij komt dat als jezelf te maken hebt met een onveilige hechting je een grotere kans hebt dat je niet goed met stress om kunt gaan, je niet stressbestendig bent. Dat je vatbaarder bent voor een depressie, ook meer psychosomatische klachten hebt, minder contact hebt met vrienden of die nauwelijks hebt maar ook dat je eerder geneigd kunt zijn tot overspel.

Onveilig gehecht zijn met je ouders betekent niet dat je de rest van je leven onveilig gehecht door het leven hoeft te gaan.

Bij onveilige hechting is het dus lang niet altijd gemakkelijk relaties, relatie met een vast partner aan te gaan en te onderhouden. Maar….zoals ik in de vorige podcast ook al noemde; Onveilig gehecht zijn met je ouders betekent niet dat je de rest van je leven onveilig gehecht door het leven hoeft te gaan.

Ik wil je graag een aantal tips en tools meegeven, t.a.v. relaties met de ander, om te ontdekken bij jezelf en er al wat mee te kunnen doen. Want hechtingsstijlen kun je gelukkig veranderen:

Een eerste tip is: Ga eens onderzoeken waar je relatieproblemen vandaan komen. We zijn natuurlijk allemaal als eerste geneigd om het probleem bij de ander te leggen, het ligt aan hem of haar. Maar probeer eens te onderzoeken of het werkelijk aan je partner ligt of dat het je eigen onzekere hechtingsstijl is. Zijn de behoeften die je hebt wel reëel, kan een ander daar überhaupt ooit aan voldoen? Of moet je daar zelf mee aan het werk gaan.

Mocht je nog jong zijn, of je bent gescheiden of weduwe of weduwnaar. Ga voordat je een relatie aangaat eerst elkaar verkennen door goede gesprekken te hebben met elkaar. Ontdek of jullie beide doelen, verwachten, normen en waarden overeenkomen. En ook belangrijk; passen jullie persoonlijkheden goed bij elkaar. Als dit er kan zijn en wel goed zit is er een grote kans dat de relatie een stevige basis heeft en tegen een duwtje kan. Wat helaas vaak gebeurt na een verbreken van de relatie of een scheiding is dat er weer een nieuwe relatie aangegaan wordt terwijl nog lang niet genoeg duidelijk is geworden waarom de vorige is gestrand. Daarom is zo’n verkenning voor dat de relatie vast wordt heel belangrijk.

Een derde tip is; ga als je tegen problemen aanloopt in je relatie, samen in relatietherapie, of een andere optie allebei eerst in individuele therapie. Je of jullie kunnen dan samen inzichten opdoen over je eigen hechting, wat de patronen zijn en hoe die in jullie relatie tegen elkaar aan botsen.

En een advies; doe alles wat je kunt zodat je leert en gaat ervaren hoe goed en fijn het is om dichtbij anderen te staan, om vertrouwen te hebben in de ander zonder angst om het te verliezen. Het geeft verbinding en maakt dat je je minder alleen in het leven voelt staan. Wil je deze blog terug luisteren als podcast dan kan dat via https://soundcloud.com/user-79354976/hoe-jouw-gehecht-zijn-doorspeelt-in-de-relatie

Nou, de komende podcasts ga ik met collega systeemtherapeut Teo Visser dit verder uitdiepen. Want het onderwerp intimiteit en seksualiteit binnen een liefdesrelatie wordt nog veel te weinig bespreekbaar gemaakt. Ik zal dan ook proberen er een aansluitende blog over te schrijven.

Voor nu wens ik je alle goeds toe. En dat je voeten mogen gaan waar je hart wil zijn.