Ik kan toch niet mijn ouders de schuld geven?

Vorige week ging het over hoe je het kind in jezelf de ruimte geeft. Dat het dan wel belangrijk is eerst te kijken waar je met betrekking tot de basisbehoeften niet de ruimte kreeg. De basisbehoeften vanuit de Pesso psychotherapie: Plaats, voeding, steun, bescherming, en begrenzing.

Wat ik vaak zie als therapeut is dat als men hierbij stil wordt gezet er al heel snel een reactie komt van: ‘Ja, maar nu heb ik het gevoel dat ik mijn ouders schuldig maak.’
Of dat het een gevoel kan geven van verraad richting de ouders. Of er wordt gezegd: ‘Ja, maar ze hebben toch hun best gedaan?’

Maar wie heeft jou verteld dat je een lastig kind bent?

Wat ik ook vaak zie is dat als men hierbij stil wordt gezet er een kritische stem tevoorschijn komt: ‘Ja, maar ik heb het er zelf als kind naar gemaakt, ik was een lastig kind.’
Als ik dan vraag: ‘Maar wie heeft jou verteld dat je een lastig kind bent?’ Dan krijg ik bijvoorbeeld als antwoord: ‘Nou, dat zei mijn moeder altijd. Ik hoorde altijd dat ik niet zo lastig moest doen als ik iets vroeg of graag iets wilde.’ Of: ‘Nou ik hoorde mijn moeder altijd zuchten als ik bij haar kwam en haar nodig had.’

Vanavond staan we stil bij de vraag: Ik kan toch niet mijn ouders de schuld geven?
Er is hier zoveel over te zeggen en uit te leggen ook vanuit het contextuele gedachtegoed, maar ik wil proberen in eenvoudige taal een aantal belangrijke antwoorden op deze vraag te geven.

Niemand groeit op onder complete ideale omstandigheden, het gaat ook niet om het ideale, het gaat erom of er voldoende voedzame omstandigheden waren.

Niemand groeit op onder complete ideale omstandigheden, het gaat ook niet om het ideale, het gaat erom of er voldoende voedzame omstandigheden waren daar op die plek, bij vader en moeder, daar in de context waar jij werd geboren.
Als er voldoende voedingsbodem ontbreekt zal je je slechts ten dele ontwikkelen.
Ik gebruik in mijn boek Groeikracht en ook Sleutel de metafoor van een boom, een Eik, en dat past hier ook. Als je als boom in de verdrukking staat van andere bomen, wordt je lang en dun, je zal het als boom dan hogerop gaan zoeken, richting het licht. Als je wortels op stenen stuiten en te weinig voedsel kunnen opnemen zal dat zichtbaar worden aan de vorm van jou als boom, aan jouw levenslust.

Ik weet niet of een boom werkelijk ongelukkig wordt van bijvoorbeeld scheefgroei, maar wij mensen zeker wel. Als er pijnplekken of lege plekken ontstaan in ons hart, in ons ‘zijn’, blijven die altijd ergens voelbaar aanwezig. In ons zelfbeeld, in ons moeilijk kunnen communiceren, in het moeilijk kunnen ontwikkelen en ontplooien. Vaak voelen de lege plekken en pijnplekken van dat meisje of jongetje in jou, zo kwetsbaar. Sta je daar liever niet bij stil, terwijl het juist gezien en erkent mag worden zodat de lege plekken of de pijnplekken minder leeg en pijnlijk worden.

Jouw ouders zijn dus heel belangrijk in wat en hoe ze jou voorzien van voldoende voedzame omstandigheden. In het voorbeeld wat ze hebben gegeven. Denk maar aan de vijf basisbehoeften van de vorige podcast https://www.mirjamkarssen.nl/hoe-geef-ik-het-kind-in-mij-de-ruimte/
De andere kant is dat als jouw ouders ook zijn opgegroeid met beperkte voedzame omstandigheden, en ze ontwikkelen als volwassene zich daar niet verder in, ze ook niet meer door kunnen geven dan dat ze vroeger zelf hebben gezien, gehoord, gevoeld bij hun eigen ouders.

Het lag aan mijzelf en niet aan mijn ouders

Dat maakt het niet vanzelfsprekend dat je kunt zeggen: Het lag aan mijzelf en niet aan mijn ouders. Tegelijk is het belangrijk de inspanningen van je ouders niet te ontkennen en hun verantwoordelijk te maken voor de problemen waar je nu tegenaan loopt.
Het is goed om te onderzoeken, ook in de generaties, wat de omstandigheden waren omdat dit veel inzicht en erkenning kan geven. Voor jou, met jouw lege plekken of pijnplekken, jouw opgelopen tekorten.

Als je hier mee aan het werk gaat, gaat het niet over een schuld neerleggen bij je ouders, maar zelf de verantwoordelijkheid nemen en gaan staan voor het kind in jou. Dat wat jij hebt moeten missen, wat jou is aangedaan, wat jou geen goed heeft gedaan, en waar je nu in je volwassen zijn tegenaan loopt, serieus nemen, en er alsnog aandacht aan geven. Zodat je jezelf alsnog verder kunt gaan ontplooien en je meer in je kracht komt te staan, weet waar je voor wilt staan, vol van levenslust.

Het gaat dus niet over schuld van ouders, het gaat over of jij de gevoelens van jezelf, van het innerlijke kind in jou, serieus wilt gaan nemen. 

Het gaat dus niet over schuld van ouders, het gaat over of jij de gevoelens van jezelf, van het innerlijke kind in jou, serieus wilt gaan nemen. Het heeft wat met haar of hem gedaan, het voelde er iets bij, en van daaruit ben je een manier gaan zoeken om er zelf, alleen, mee om te kunnen gaan. Het verschil met vroeger is dat dit in het hier-en-nu niet meer nodig is. Dus dat het innerlijke kind in jou mag gaan begrijpen en ervaren dat het niet meer alleen is, dat het niet meer zo hard hoeft te werken, maar het er mag zijn met zijn of haar behoefte.

Soms zie ik als therapeut gebeuren dat iemand die hier mee aan het werk gaat door therapie alsnog er met de ouders over kan hebben, en ouders alsnog wat kunnen betekenen. Door te luisteren en het serieus te nemen. Helaas geldt dat lang niet voor iedereen, is er alsnog opnieuw onbegrip of een oordeel van de ouders, wat laat zien dat er weinig veranderd is in de ouder-kind relatie.

Hoe dan ook in beide situaties is het belangrijk dat jij als volwassene zelf gaat zorgen voor het innerlijke kind met opgelopen tekorten. Dat jij als volwassene niet meer het kind bent van je ouders, in de zin van afhankelijk van hun zorg . En dat jouw ouders jou ook niet meer langer zien als hun kind om voor te zorgen. Soms lukt dat zelf, als het niet over veel grote tekorten gaat, soms heb je daar een therapeut bij nodig omdat de opgelopen tekorten te groot, te ingewikkeld of zelfs traumatisch zijn.

Ik wil ook graag nog iets uitleggen over die kritische stem. Die kritische stem die ineens tevoorschijn kan komen als je stil staat bij jouw opgelopen tekorten. Bijvoorbeeld zo’n stemmetje die zegt: ‘Zie je wel, je verdiende het ook niet.’ ‘Je was ook gewoon een lastig, vervelend kind voor je ouders.’

Het nare van een kritische stem is dat het je eigen waarheid wordt en je gevangen zet. Daar zit geen groei, nieuw leven en liefde in.

Een kritische stem ontwikkelt zich onder andere door wat je ouders, verzorgers, meesters, juffen, dominees, e.d. jou hebben verteld, of non verbaal hebben laten zien of voelen. Het nare daarvan is dat het je eigen waarheid wordt en je gevangen zet. Want daar zit geen groei, nieuw leven en liefde in.

Hier wat voorbeelden.

Als je als kind altijd hoorde wanneer je moest huilen: ‘Zit niet te janken’ of ‘Jankerd’ ‘Stel je niet aan’ van je ouders, of broers of zussen, of op school, dan kan het voor jezelf een waarheid worden dat als je nu huilt jij je aan zit te stellen en je jezelf een jankerd noemt.
Als je als kind nooit een compliment kreeg of bevestigd werd in wat je mooi had gemaakt of goed had gedaan, alleen maar hoorde: ‘Je moet goed je best doen en lief zijn.’ Kan het zo worden dat bij datgene wat in het nu even niet lukt of goed gaat je tegen jezelf zegt. ‘Ik heb niet goed genoeg mijn best gedaan, ik faal, ik voldoe niet.’
Als je als kind vaak buikpijn had en er werd gezegd ‘Je bent ook zo gevoelig, kom op flink zijn.’ Kan dat nu een kritische stem geven die bij lichamelijke klachten of spanning zegt: ‘Niet zo gevoelig, hup niet zeuren, doorgaan.‘

Maar elke keer als de kritische stem klinkt wordt het kind in jou alsnog niet gehoord en gezien, niet begrepen.
Jouw ouders, verzorgers of anderen hebben je daar op die momenten niet gezien en gehoord. Niet de aandacht gegeven die je wel nodig had, zodat je als kind ervaart: Hé, ook als iets niet goed gaat, als ik pijn heb, als ik bang ben, enz. mag ik er zijn, ben ik niet alleen.

Dus nogmaals, het gaat niet over schuld aan ouders of verzorgers geven, het gaat over het innerlijke kind in jou serieus nemen met wat het heeft meegemaakt, te horen kreeg, voelde, heeft gezien of heeft moeten doorstaan.

In mijn spreekbeurten en ook in mijn praktijk gebruik ik vaak een touw waar ik een grote cirkel van maak op de grond. Ik vertel dan dat nog voordat jouw ouders jou verwekten God er al was en jou uit liefde tot leven wilde brengen. Jij, uniek, met jouw talenten, karakter.
Al in de baarmoeder en als je wordt geboren, bij je vader en moeder, in een gezin, is die cirkel daar, jouw bestaansgrond die God voor jou bedacht heeft.
Door alle gebrokenheid in deze wereld kunnen je dingen overkomen die je niet goed doen, je loopt emotioneel tekorten op, er worden je dingen aangedaan, op school wordt je gepest, enz. Dit maakt die cirkel, jouw bestaansgrond kleiner, het neemt iets van jouw ‘zijn’ in bezit. Dit kan maken dat die cirkel, jouw bestaansgrond bij lange na niet meer een cirkel is maar een gekrompen, misvormde cirkel.
Als kind of tiener kun je dan nog denken, oké, dit ben ik, hier moet ik het blijkbaar mee doen. Je weet immers niet beter.
Als volwassene ga je tegen dingen aanlopen. Je voelt je niet sterk in het bijzijn van anderen, maar onzeker. Bepaalde situaties geven spanning. Je kunt moeilijk mensen vertrouwen, enz.

Zodra jij het innerlijke kind, die tiener, serieus gaat nemen, zal je met de tijd gaan merken dat de misvormde cirkel weer groeit en steeds meer cirkel wordt. Er ontstaat groeiruimte en groeikracht waardoor jij steeds meer jij kunt zijn, in je kracht, vol van levenslust.

Dat is wat ik je gun als je hiermee worstelt en er mee aan het werk wil gaan.
Het is zo bijzonder om je eigen groeikracht te ontdekken, steeds meer die vrouw of die man te worden die God voor ogen heeft vol van levenslust.
Opnieuw noem ik nog even het boek Groeikracht met de online luisteroefeningen omdat in Groeikracht er nog veel meer over wordt verteld en het je kan helpen om jouw groeiruimte, jouw bestaansgrond te heroveren zodat je ontdekt dat je een grootgrondbezitter bent.

Voor de tips en tools kun je terecht bij de podcast hierover Ik kan toch niet mijn ouders de schuld geven?

De volgende keer zal het gaan over het speelse kind in jou, het zonnekind, het creatieve kind. Dit zal niet volgende week zijn maar over twee weken vanwege een week vakantie.

Tot die tijd wens ik je alle goeds en dat je voeten mogen gaan waar je hart wil zijn.